‘Sarıkamış Karadeniz’de kaybedildi’

GÖKHAN KARAKAŞ İstanbul - 2 Kasım 1914’te resmen Birinci Dünya Savaşı’na Almanya’nın yanında giren Osmanlı İmparatorluğu, önce Doğu ve Kafkas cephelerinde savaşmıştı. Sarıkamış-Erzurum istikametinde ilerleyen Ruslarla savaşan 3. Osmanlı Ordusu’nun hazırlandığı büyük saldırının kumandanlığını Enver Paşa üstlenmişti. Sarıkamış Taarruzu öncesinde kış şartlarındaki ordunun ihtiyaçlarının karşılanması için İstanbul’dan üç gemilik askeri malzemenin gönderilmesine karar verilmişti. Bezm-i Alem, Bahr-i Ahmer ve Mithat Paşa gemileri, 7 Kasım 1914’te Karadeniz Ereğli açıklarında Rus donanmasıyla karşılaşmıştı. Trabzon’a ulaşmayı hedefleyen korumasız üç gemi, Ruslar tarafından batırılırken ordunun çok önemli ihtiyaçları da derinlere gömülmüştü.

220 personel vardı

Sarıkamış ve Kafkas cepheleri üzerine araştırmalar yapan kalp cerrahı Sönmez, 107 yıl önce yaşanan olayın sebep olduğu kayıpları Milliyet’e değerlendirdi. Sarıkamış Dayanışma Grubu Kurucu Başkanı da olan Sönmez, “120 bin askere ikmal götüren üç geminin 220 personelinden ancak 36 tanesi kıyıya yüzerek ulaştı. 16’sı boğulurken esir alınan 168 kişiden 13’ü esarette şehit olmuş, sadece 20’si esaretten dönebilmiştir” dedi.

Sönmez, şöyle devam etti:

“Mareşal Fevzi Çakmak’a göre gemilerde bir daha toparlanmayacak kadar kışlık donanım, haritalar, cephane, iki keşif uçağı, üç pilot ve bir tayyare bölüğü, askerler ve Teşkilat-ı Mahsusa tarafından cephe arkasında isyan çıkarmak üzere özel yetiştirilmiş Çerkes liderler bulunuyordu.  Gemilerin güvenliksiz Karadeniz’e çıkarılması felaketi hazırlamıştır. Amiral Suşon’un Karadeniz’in güvenliğini sağlayamamasının bedeli çok ağır olmuştur.”

‘Bu gemiler bulunmalı’

“22 Aralık 1914 ve 5 Ocak 1915 arasında gerçekleşen Sarıkamış harekatı, gemilerin batırılmasıyla Karadeniz’de kaybedildi. Donanma desteği olmadan kara harekatı yapılamayacağının en belirgin örneği Sarıkamış’tır. Askeri amaçla Karadeniz’e çıkan üç gemi, korumasız olarak Ruslara ikram edilmiştir. 2007 yılından beri her 7 Kasım’da Karadeniz Bölge Komutanlığı ve Karadeniz Ereğli Belediyesi, Sarıkamış Deniz Şehitleri Anıtı’na çelenk koyarak şehitlerimizi anıyor. Gemiler batırılmasaydı Kafkas Cephesi’nde yine yenilebilirdik ama kaybımız bu kadar büyük olmazdı. Bu gemileri bulmak isteyen değerli deniz araştırmacısı Selçuk Kolay, özel donanımlarıyla Karadeniz’de çalıştı. Donanmamız da derinlerde robotlarla tarama yaptı ama bulunamadı. Hemen derinleşen hırçın Karadeniz’de gemileri bulabilirsek bazı hatıraları çıkartmak ve sergilemek istiyoruz.”

Askeri sefer için kullanılan ticari gemiler

İngiltere’de yapılan Bezm-i Âlem, 118 metre boyundaydı ve 1906 yılında İdare-i Mahsusa tarafından satın alınmıştı. 109 metre boyundaki Bahr-i Ahmer ise 3 bin 724 ton ağırlığında ve 1911 yılında Osmanlı Seyr-i Sefain İdaresi’nce alınmıştı. Mithat Paşa ise 113 metreydi ve 1911’de Osmanlı Donanma Cemiyeti tarafından satın alınmıştı.