Bakanlıktan DHA’ya yapılan açıklamada, kamuoyunda ‘efsane/şahane cuma indirimleri’ olarak bilinen ve çok sayıda üründe çeşitli oranlarda indirimlerin yapılacağının ilan edildiği kampanyaların tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kasım ayında gerçekleştirildiği anımsatıldı. e-Ticaret alışverişlerin, söz konusu avantajlar yanında yanıltıcı indirimler, lojistik süreçlerde aksama, kötü niyetli satıcılarca ayıplı mal gönderimi veya ürün bedelinin tahsil edilmesine karşın mal göndermeme, cayma hakkını kullandırmama gibi birçok dezavantajları da beraberinde getirdiği belirtildi. Tüketicilerin özellikle kasım ayı ile birlikte gerçekleştirilen indirim kampanyalarında mağduriyet yaşamamaları ve satıcı veya sağlayıcıların da idari yaptırımlarla karşılaşmamaları için taraf olacakları mesafeli sözleşmelere ilişkin olarak dikkatli olmalarının önem arz ettiği vurgulandı.

‘BİLİNÇLİ TÜKETİCİ’ UYARISI

Tüketiciler açısından dikkat edilmesi gereken başlıklar şöyle sıralandı: “Bilinçli bir tüketici olarak, gerçekten ihtiyaç duyulan mal-hizmet belirlenerek sadece bu ihtiyaçları gidermek amacıyla alışveriş yapılması, hem bu dönemde lojistik süreçlerin aksamasının önlenmesi hem de bireysel bütçenin dengelenmesi açısından mantıklı ve akılcı bir yaklaşım olacaktır. Yapılacak alışveriş öncesinde arama motorlarında kısa bir ön inceleme yapmak, satıcı-sağlayıcının (açık ad ve adres, ticari unvan, sabit telefon numarası, vergi kimlik numarası, MERSİS kaydı, ETBİS kaydı, güven damgası akreditesi vb.) ayrıntılı bilgilerinin olup olmadığını hatta gerekirse satıcı-sağlayıcı hakkındaki şikayetleri ve bu şikayetlere ilişkin satıcı-sağlayıcıların müşteri destek planlarını incelemek olası mağduriyetlerin önüne geçecektir. Online alışverişin tüketicilere sağladığı en önemli avantajlardan olan malın veya hizmetin özellikleri, fiyatı gibi unsurlarının kolay, hızlı ve ücretsiz bir biçimde karşılaştırma imkanı olduğu göz önüne alınarak benzer mecralardan ürünün yaklaşık fiyatının araştırılması fiyat konusunda aldatılmanın önüne geçecektir.”

‘İNDİRİM ORANI’ VURGUSU

İndirim oranlarına dikkat edilmesi gerektiğine vurgu yapılarak, “‘Efsane-şahane cuma/kasım indirimleri’ kapsamında birçok online alışveriş sitesi ve diğer satıcılar, oldukça yüksek oranda indirim yapmakta veya yaptıklarını iddia etmektedirler. Bu kampanyalar kapsamında, satıcı-sağlayıcılarca önce ürünlerin fiyatlarının yüksek bir miktarda artırılması, sonra ise bu fiyat üzerinden indirim yapılması sıklıkla rastlanan bir durumdur. Tüketicilerimizin bu gibi uygulamalara karşı son derece dikkatli olmaları büyük önem taşımaktadır. Bu gibi yanıltıcı uygulamalara maruz kalmamak ve gerçekte ne oranda indirim yapıldığını anlayabilmeniz için ilgilendiğiniz ürünlerin önceki satış fiyatlarını da araştırmak ve gerçekçi olmayan veya yüksek görünen indirimlere dikkatli yaklaşmak gerekmektedir. İnternet sitesinin adı, adres çubuğunda her zamanki gibi görünmüyorsa, sahte veya taklit bir site olması ihtimaline karşın site adının kontrol edilmesi mağduriyetleri azaltacaktır” denildi.

‘ÖDEME GÜVENLİĞİ AÇISINDAN ÖNEMLİ’

Sosyal medya kanalları aracılığıyla yönlendirilen sayfalara karşı dikkatli olmak gerektiği belirtilen açıklamada şunlar kaydedildi:

“Sosyal medyada gezinirken karşınıza çıkan tanıtım ve ilanlara karşı, bu sitelerin taklit olması ihtimali dikkate alınarak satıcı-sağlayıcının kendi sitesinden ürünü ve fiyatını kontrol etmek de mağduriyetleri azaltacaktır. İnternet üzerinden alışveriş yapılmasına karar verilmesi durumunda alışveriş yapılacak sitenin SSL sertifikası, 3D security veya sanal kartla ödeme gibi detaylara sahip olup olmadığı ve varsa bu tür ödeme yöntemlerinin tercih edilmesi hususlarına dikkat edilmesi ödeme güvenliği açısından önemlidir. Ödeme yapmadan önce, yasal olarak tüketiciye verilmesi gereken ön bilgiler mutlaka okunmalı ve bilgilerin doğruluğu kontrol edilmelidir. Mesafeli alışverişlerde, ön bilgileri görmeden veya ayrıntılı bir şekilde okumadan ödeme yapmamak da çoğu mağduriyeti önleyecektir. Satıcı-sağlayıcı unvanı, açık adresi, ayrıntılı diğer iletişim bilgileri, mal veya hizmetin ödenecek toplam tutarı, cayma hakkına ilişkin ayrıntılar ve hak arama yolları bu bilgilerden bazılarıdır.”

‘MAĞDUR EDİLMEMESİ GEREK’

Satıcı ve sağlayıcılar açısından dikkat edilmesi gerekenler de şöyle sıralandı: “Yasal olarak tüketiciye verilmesi gereken (malın toplam fiyatı ile temel özellikleri, satıcının ticari unvanı, iletişim bilgileri, satın alınan mala ilişkin yasal cayma istisnası olup olmadığı ve dolayısıyla cayma hakkının kullanılıp kullanılamayacağı, bu hakkın kullanım süresi, bu hakkın kullanılmasında tüketicinin yükümlülüğü, satıcının sorumluluğu vb.) tüm hususlarda ayrıntılı olarak düzenlenen ön bilgilerin, yasal süresinde, açık ve anlaşılır bir şekilde iletilmesi önem taşımaktadır. Malın teslimi, hizmetin ifası, cayma hakkının kullanılması durumunda bedel iadesi gibi konularda Kanun ve ikincil düzenlemelerle belirlenen tüm sürelere eksiksiz uyulması, bedel iadelerinin hem yasal süresinde hem de satın alırken kullanılan ödeme aracına uygun bir şekilde ve tüketiciye herhangi bir masraf veya yükümlülük getirmeden tek seferde yapılması, özellikle bu dönemde ekonomik olarak zor durumda olan tüketicilerin, stokta bulunmama, tedarik edememe gibi gerekçelerle mağdur edilmemesi gerekmektedir. Bu çerçevede, mesafeli satışlarda, stok ve ürün tedariki aşamalarına her zamankinden daha hassas ve profesyonel yaklaşılması, pandemi nedeniyle öngörülemeyecek durumlara karşın ihtiyatlı hareket edilerek, gerekirse satış kanalları yazılımları geliştirme-personel destek sağlama gibi teknik önlemler alınması suretiyle bu sürecin daha sağlıklı ve makul yönetilmesi önem arz etmekte.”

İNDİRİMLİ SATIŞA İLİŞKİN DİĞER YASAL AYRINTILAR

İndirimli satışların başlangıç ve bitiş tarihleri ile indirimli olarak satışa sunulan mal veya hizmetin miktarı sınırlı ise bu miktarın açık ve anlaşılır bir biçimde belirtilmesi gerektiği kaydedilerek, “İndirimli satış reklamlarında, hangi mal veya hizmetlerin indirimli satışa konu edileceği veya ne kadar indirim uygulanacağı hususlarında anlam karışıklığına yol açarak tüketicileri yanıltabilecek veya gerçekte olduğundan daha fazla indirim uygulanıyormuş izlenimi oluşturacak ifade veya görüntülere yer verilmemesi; yapılan indirimin miktarı veya oranı hesaplanırken, indirimli fiyattan bir önceki fiyatın esas alınması; indirimli satışa konu edilen mal veya hizmetlerin indirimden önceki fiyattan daha düşük fiyatla satışa sunulduğunun ispatının reklam verene ait olduğu; fiyatın geçerliliği ile ilgili bir süre veya stok sınırı var ise, bu süre ve stok miktarı reklamlarda açıkça belirtilmesi hususlarında 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile getirilen yükümlülüklere uygun hareket edilmesinin hem tüketiciler hem de diğer satıcı ve sağlayıcılar açısından daha güvenli ve sağlıklı bir alışveriş ortamının oluşturulması açısından önem taşımakta” denildi.

‘RESEN İNCELEME BAŞLATILDI’

Açıklamada ayrıca “Bu kapsamda bakanlığımızca yer verilen hususlara ilişkin aykırılıkların tespiti halinde gerekli idari müeyyideler uygulanacak olup, ayrıca özel indirim günlerine ilişkin olarak Bakanlığımız bünyesinde faaliyet gösteren Reklam Kurulu tarafından da resen incelemeler başlatılmıştır. Mesafeli sözleşmelere ilişkin olarak hak kaybına uğrayan tüketicilerimizin uyuşmazlıklarının çözümü için parasal sınırları da dikkate alınarak Tüketici Hakem Heyetleri ya da Tüketici Mahkemelerine başvurmaları gerekmektedir” denildi.

Öte yandan Kasım ayının gelmesiyle birlikte alışveriş siteleri, mağazalar, uygulamalar ve diğer platformlar indirim günleri için harekete geçmeye başladı. 11. ayın 11’i ise “Efsane 11” olarak tanıtılarak birçok üründe indirim yapılacağı vurgulanıyor. Tüketici Hakem Heyeti Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu tüketicileri “11.11 İndirimi, Şahane İndirim, Efsane İndirim gibi bir takım kampanyalarla tüketiciyi cezbediyorlar. İnternet ortamında yapılan bu tür indirimlere dikkat edelim. Yeni bir şikayet de çoğalmaya başladı. Bu şikayet türü ‘Siparişi verdim, ödemesini yaptım fakat benim siparişimi iptal ettiler daha sonra yüksek fiyattan satışa koydular’ bu indirim kampanyaları başlarken önce bindirim sonra indirim yaptıklarının kanıtı” diyerek uyardı.

Alışveriş siteleri, mağazalar, uygulamalar ve diğer platformlar, kasım ayının gelmesiyle indirim günleri için harekete geçmeye başladı. 11. ayın 11’i için “Efsane 11” tanıtımları yapılarak, birçok üründe indirim yapılacağı vurgulanıyor.

“GEÇEN SEZON 65 LİRAYA ALDIĞIM EŞOFMAN, FIRSAT ÜRÜNÜ DİYE 95 LİRAYA SATILIYOR”

E-ticaret sitelerinden alışveriş yapanlardan biri olan Büşra Bilginer “Önce fiyatlar yükseltiliyor. Sonra biraz indiriliyor pek inanmıyorum. Böyle yaparak yanıltıyorlar insanları alışveriş yapılsın diye. Bu yöntemle kimileri alışveriş yapıyor ama ben takip ettiğim için fiyatları biliyorum. Çılgın fırsatlar falan diyorlar ama 2 ay önce de daha uygun fiyatlıydı. Geçen sezon eşofman takımını 65 liraya aldım, fırsat ürünü diye 95 liraya satılıyor” dedi.

“ÖNCE BİNDİRİM SONRA İNDİRİM YAPTIKLARININ KANITI”

Tüketici Hakem Heyeti Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu, “11.11 İndirimi, Şahane İndirim, Efsane İndirim gibi bir takım kampanyalarla tüketiciyi cezbediyorlar. İnternet ortamında yapılan bu tür indirimlere dikkat edelim. Yeni bir şikayet de çoğalmaya başladı. Bu şikayet türü ‘Siparişi verdim, ödemesini yaptım fakat benim siparişimi iptal ettiler daha sonra yüksek fiyattan satışa koydular’ bu indirim kampanyaları başlarken önce bindirim sonra indirim yaptıklarının kanıtı” diye konuştu.

“EN GÜVENLİ OLDUKLARINI DÜŞÜNDÜĞÜMÜZ ALIŞVERİŞ SİTELERİ BİLE SINIFTA KALDI”

Aydın Ağaoğlu “11.11 Kampanyası’nda o ürün eski fiyatına inecek ama indirilmiş gibi gösterilecek ama fiyat aynı kalacak. Müşteriyi böyle ürüne cezbediyorlar. Ucuz fiyatla ilana koydukları ürünlere müşteri niyetleniyor, almak istiyor. Satıcı ürün stokta kalmadı deyip yüksek fiyattan satışa sunuyor. O ürünü farklı fiyattan satın aldıkları takdirde aradaki fiyat farkını kendilerine iadesini isteme hakları vardır. Burada kasıt var adeta önce bindiriliyor, bir takım yalancı kampanyalarla indirilmiş gibi gösterilmek isteniyor. Alışveriş indirim kuponları sunularak, tüketiciler cezbediliyor. Bu kuponları almak istediğindeyse tüketici bu kuponlar sınırlı sayıda üretildiğinden kuponlar tükenmiştir diyerek kuponlar verilmiyor. Bu noktada Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru yapılarak o kuponlar alınabilir. En güvenli olduklarını düşündüğümüz alışveriş siteleri bile bu konuda sınıfta kaldı” şeklinde konuştu.

“BU İNDİRİMLER TAMAMEN PAZARLAMA TAKTİĞİ BAŞKA BİR ŞEY DEĞİL”

Başak Yağmur “Bu indirimler tamamen pazarlama taktiği başka bir şey değil. Normal fiyatları yükseltiyorlar, indirim zamanı gelince de o fiyatları yine normale döndürüyorlar, sonra da indirime koyduk diyorlar. İndirim olsaydı kaçırmazdık şu an alışveriş yapmak çok zor” ifadelerini kullandı. Gizem Nur Uyar ise “İndirim aslında yok. Geçen senenin fiyatları iki katına çıktığı için şu an o indirim aynı fiyata denk geliyor” dedi.