BİRLEŞMİŞ Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları ve Terörle Mücadele Özel Raportörü Fionnuala Ni Aolain, Guantanamo hapishanesine ilk teknik ziyaret düzenleyen kişi oldu.
Aolain, ABD’nin 11 Eylül saldırılarının ardından terör suçlaması ile Orta Doğu’da tutukladığı yüzlerce insanı hapsettiği Küba’daki Guantanamo hapishanesine düzenlediği teknik ziyaret sonrasında hazırladığı raporu New York’taki BM binasında gazetecilerle paylaştı.
Guantanamo’ya daha önce yapılan taleplere rağmen ilk kez erişim sağlandığına dikkati çeken Aolain, iş birliği için mevcut ABD yönetimine teşekkürlerini iletti.
“Hepsi çok geç kaldığımızı söyledi”
Aolain, hala Guantanamo’da tutuklu bulunanların yanı sıra serbest bırakılan kişilerle de görüştüğünü belirterek, “Hepsi çok geç kaldığımızı söyledi.” dedi.
Guantanamo’daki koşullarda az da olsa bazı iyileşmelerin olduğunu aktaran Aolain, “Ancak, hapishanede hala 30 tutuklunun bulunmasıyla ilgili derin endişelerim bulunuyor. Söz konusu mahkumlar her gün keyfiyetle mücadele ediyor. Çok ciddi yapısal eksiklikler bulunurken, eğitim, sağlık hizmeti, ailelerle görüşme ve adalete erişim konusunda keyfiyet hakim geliyor.” diye konuştu.
Aolain, bu keyfiyetin acı çekme ve güvensizliğe neden olduğunun altını çizerek, “Yaklaşık 20 yıldır tutuklu bulanan kişilerdeki ızdırabın çok derin olduğunu gördüm. Görüştüğüm her tutuklunun hayatında sistematik olarak uygulanan işkence ve keyfi tutuklamaların acımasız etkilerini gördüm.” ifadelerini kullandı.
Tutukluların geçmişteki işkence deneyimlerinin bugün de onlarla birlikte yaşadığını aktaran Aolain, bu konuda tedavi de göremediklerini bildirdi.
Aloain, “Guantanamo’daki uygulamalar tutukluların onurları, temel hak ve özgürlükleri üzerinde derin etki bırakırken uluslararası hukuk bağlamında acımasız, insanlık dışı ve aşağılayıcı muameleye tekabül ediyor.” değerlendirmesini yaptı.
ABD’nin örnek teşkil etmesi gerektiğine işaret eden Aloain, “ABD, Guantanamo hapishanesindeki tutuklular, serbest bırakılanlar ve tüm terör mağdurları için uluslararası hukuk ihlallerinin sorumlularını cezalandırmalı. Burada özrün öneminin altını çizmek istiyorum ancak iyileştirme ve söz konusu ihlallerin tekrar yaşanmayacağının güvencesinin de sağlanması lazım.” şeklinde konuştu.
“Utanç verici bir yer”
Aloain, Guantanamo hapishanesinin kapatılması çağrısında bulunarak, bununla ilgili bazı siyasi zorluklar bulunduğuna işaret etti ve “Guantanamo, hem bireysel olarak hem de kolektif olarak utanç verici bir yer.” dedi.
İşkencenin uluslararası hukuk uyarınca yasak olduğuna dikkati çeken Aloain, “ABD hükümetinin bu çerçevede sorumlu tutulması gereken hususlar var.” dedi.
Aloain, işkence delillerinin fiziksel olarak muhafaza edilmesinin de önem taşıdığına dikkati çekerek, “İnsan haklarını ihlal etmek hiçbir ülkeyi daha güvenli hale getirmez. İşkence dahil süregelen ihlaller aksinde daha fazla şiddeti teşvik eder.” ifadelerini kullandı.
Guantanamo hapishanesi
ABD, Ağustos 2021’de askeri güçlerini Afganistan’dan çekti ancak Küba’nın Guantanamo Körfezi’nde bulunan askeri hapishaneyi Irak, Afganistan ve diğer yerlerde yakaladığı terör şüphelilerini tutmak için hala kullanıyor.
21 yıl önce açılan ve bugüne kadar yaklaşık 780 kişinin tutulduğu Guantanamo’da, bu kişilerden çoğunun suçlama veya mahkeme olmadan burada tutulduğu belirtiliyor.
Guantanamo’da halihazırda 30 tutuklu bulunuyor.